Meyda27 Genel Koordinatörü Ferah Uzundurukan, sağlık alanında yine merak edilen önemli bir konuda okurlarımızın sorularını uzmanına yöneltti. Uzundurukan, Pandemi sürecinde ihmal edilen ancak son yıllarda birçok kişinin maruz kaldığı trioid bezine bağlı hastalıklar, oluşumu, belirtileri ve alınacak önlemler ve emdokrin cerrahisine  ilişkin merak edilen soruları alanında uzman Prof. Dr. Hakan Yabanoğlu'na yöneltti. 

Bu alanda birçok önemli operasyona imza atan ve başarı hikayesini Medya27 okuyucularına aktaran Prof. Dr. Hakan Yabanoğlu, mesleğini, "Doktorluk mesleğinizde kendi hikayenizi yazmak için; vesile olduğunuz yaşamların nefeslerinden çıkan buğulu kalemlere ihtiyacınız vardır." sözleriyle özetliyor. 

UZUNDURUKAN: Öncelikle endokrin organlarımız nelerdir bunu sorarak başlamak istiyorum. 

  PROF. DR. YABANOĞLU:Hipotalamus, epifiz bezi, paratiroid, adrenal (böbrek üstü) bez, yumurtalık ve testis gibi  üreme organları, tiroid bezi ve pankreas vücutta bulunan endokrin organlardır.

UZUNDURUKAN: Kan tahlillerinde özellikle tiroid değerleri mutlaka istenir. Tiroidi bu kadar önemli kılan nedir? 

YAŞAMIN DEVAMLILIĞI İÇİN TİROİD DEĞERLERİ ÖNEMLİDİR

PROF. DR. YABANOĞLU: Tiroid bezinden sT3 ve sT4 olarak adlandırılan tiroid hormonları salgılanır. Bu hormonlar aracılığı ile yaşamın temel sistemlerinin işleyişi ve devamlılığı sağlanır. Bunlar;

• Çocuklarda beyin ve sinir sistemi gelişimine katkıda bulunur ve zeka gelişiminde oldukça önemlidir.
• İskelet sistemi gelişime katkıda bulunur (kıkırdak, kemik, deri kıl)
• Kalbin kasılma gücü ve sayısını arttırır
• Oksijen tüketimini düzenler,
• Vücudun ısı üretimini sağlar, düzenler,
• Kan yağları üzerine etkilidir.
• Karbonhidrat metbolizması ve dengesini sağlar.
• Tiroid hormonları iştah ve vücut ağırlığını kontrol eder.

 Özetle yaşamın devamlılığı için tiroid hormonlarının üretimi ve normal değerlerde olması oldukça önemlidir.

UZUNDURUKAN: Tiroid bezinde en sık karşılaşılan hastalıklar hangileri? 

 TROİD BELİRTİLERİNİ NASIL ANLARIZ?

PROF. DR. YABANOĞLU: İnsan vücudunda oldukça fazla sayıda endokrin organ mevcuttur ve bu organlardan üretilen hormonların az ya da fazla çalışması çeşitli hastalıklara neden olmaktadır. Bu organların başında da tiroid bezi gelmektedir. Tiroid bezi insan vücudunda soluk borusunun önünde yer alıp ürettiği hormonlar sayesinde vücutta yer alan organların düzenli ve sistemli bir şekilde çalışmasını sağlamaktadır. Tiroid bezi ile ilgili iki hastalık grubu bulunmaktadır.

1. Tiroid hormonlarının hormonal üretiminden kaynaklanan hastalıklardır ki bunlar; tiroid hormonlarının fazla miktarda üretilmesi sonucunda hipertiroidi (zehirli guatr), az üretilmesi sonucunda ise hipotiroidi denilen hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Dünya da ve ülkemizde hipertiroidinin en sık nedeni Graves Hastalığıdır. Bu hastalıkta tiroid bezi genellikle simetrik olarak büyür ve fazla miktarda horman üretilir. Ayrıca tiroid bezi içerisinde tek ya da çok sayıda nodülün hormon üretimine bağlı toksik nodüler ya da multinodüler guatrda görülebilmektedir.
2. Tiroid bezinin yapısal bozukluğundan kaynaklanan hastalıklar görülebilmektedir. Yani hormonal durumdan bağımsız olarak bez içerisinde iyi ya da kötü huyu olabilecek nodül denilen yapılar oluşabilmektedir. Bu nodüllerin %5-10 olasılıkla kanserleşme riskleri mevcuttur. Bu nedenle ultrasonografi ile riskli olan nodüllerden iğne biyopsisi yapılarak tedavi planı oluşturulması gerekmektedir. Nadiren de tiroid bezinde iltihaplanmalar sonucu tiroidit denilen durumlar ortaya çıkabilmektedir. Özellikle covid-19 pandemisi sürecinden sonra bu durumla daha sık karşılaşılmaktadır.

UZUNDURUKAN: Bu hastalıkların tedavisinde tıp dünyası ne durumda? Teknolojik anlamda ne gibi gelişmeler var? 

TİROİD TEDAVİSİNİN PÜF NOKTALARI

PROF. DR. YABANOĞLU: Bu hastalıkların tedavisinde oldukça etkin ve yeterli tedavi uygulamaları mevcuttur. Özellikle ülkemizde tiroid hastalıkları oldukça yaygın görülmektedir. Hipertiroidi ve hipotiroidi gibi hormonal bozukluklara bağlı hastalıklarda sıklıkla medikal yani ilaç tedavileri başarılıdır. Bu tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda radyoaktif iyot tedavisi, lazer ablasyon, Haşimato lazer tedavisi (Fotobiyomodülasyon), cerrahi olarak tiroid bezinin bir kısmının ya da hepsinin çıkarılması gibi uygulamalar güvenli bir şekilde yapılmaktadır. Bu tedavi seçenekleri hastaya ve hastalıklara göre değişmektedir.

Son yıllarda dünyada ve ülkemizde tiroid ameliyatlarının uygulanmasında bazı değişiklikler ve yenilikler ortaya çıkmıştır. Daha önce boyun bölgesinden yapılan ve hastalarda ciddi kozmetik sorunlara yol açan ameliyat izi sorunu ortadan kalkmıştır. Özellikle bu konuda deneyimli endokrin cerrahlar tarafından TOETVA (Transoral Endoscopic Thyroidectomy Vestibular Approach) denilen bir teknikle ağız içerisinden izsiz tiroid ameliyatları güvenli bir biçimde gerçekleştirilmektedir. Bizim merkezimizde de bu uygulama başlamıştır.

UZUNDURUKAN: Tiroid bezi ile ilgili ne gibi şikayetleri dikkate almalıyız? 

TİROİD BOZUKLUĞU NELERE YOL AÇIYOR?

PROF. DR. YABANOĞLU: Hastalarda tiroid bezinin fazla çalışmasına bağlı en sık görülen şikayetler; çarpıntı, ellerde titreme, sinirlilik, sıcağa tahammülsüzlük, iştahın fazla olmasına rağmen kilo alamama ve adet düzensizliği görülmektedir. Tiroid bezinin yetersiz çalıştığı durumlarda ise hipotiroidiye bağlı halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık, depresif bir hal ve mutsuzluk, soğuk ortamlara tahammülsüzlük, ellerde ve ayaklarda ödem, kabızlık ve kilo artışı görülebilmektedir. Ayrıca tiroid bezinin yapısal bozukluğu sonucu oluşan nodüllere (iyi veya kötü huylu) veya bezin aşırı büyümesine bağlı soluk borusu, yemek borusu veya boyuna giden ana atardamar ve toplardamarlara baskı olabilir. Bu gibi durumlarda nefes darlığı, yutma güçlüğü ya da efor kapasitesinde kısıtlanmalar görülebilmektedir.

UZUNDURUKAN: Son yıllarda tüm hastalık oranlarında bir artış olduğunu söyleyebilir miyiz? Bu durumu nasıl değerlendirirsiniz? 

PROF. DR. YABANOĞLU: Tiroid hastalıklarının özellikle de kanser vakalarının sayısında göreceli bir artış vardır. Ancak bu artışın esas sebebi vaka sayılarında ki artıştan ziyade; esas neden günümüzde birçok sağlık merkezinde kolaylıkla ulaşılabilen radyolojik, patolojik ve laboratuvar imkanlarının artışıdır. Bu imkanlar sayesinde hastalar ultrasonografi, biyopsi ve kan tahlilleri ile değerlendirilmekte ve hastalıklar oldukça erken aşamada tanı alıp tedavi edilmektedir. Bu da hasta verileri olarak ortaya konulmakta ve literatüre makalelerle sunulmaktadır.

UZUNDURUKAN: Tüm dünya 2 yıl süren bir pandemi süreci yaşadı. Bu süreç sağlık sektörünü, doktorları nasıl etkiledi? 

PANDEMİ SÜRECİNDE GECİKMELER YAŞANDI

PROF. DR. YABANOĞLU: İki yıl boyunca daha yoğun olmakla birlikte günümüzde etkileri hala süren pandemi süreci; tüm sağlık sektöründe ve özellikle hastaların tedavi süreçlerinde aksamalara, gecikmelere yol açmıştır. Bu süreçte şikayetleri olmasına rağmen hastanelere başvuramayan hastalar pandemi sürecinden sonra değerlendirildiklerinde, özellikle kanser vakalarında gecikmeler olduğu görülmüştür.  Öte yandan pandemi sürecinde sağlık çalışanları da psikolojik ve fiziksel travmalara maruz kalmışlardır. Ancak mesleğimiz sadece olağan şartlarda değil savaş, pandemi, doğal afetler gibi durumlarda çalışmamızı gerektirmektedir. Bu bizlerin hem sorumluluğu hem de insanlığa hizmet konusunda esas görevimizdir. 

UZUNDURUKAN: Tiroid bezi hastalıklarından korumak için nelere dikkat etmeliyiz, nasıl bir kontrol düzeni kurmalıyız? 

TEDAVİ İÇİN BU UYARILARA DİKKAT EDİN

PROF. DR. YABANOĞLU: Tiroid bezinden kaynaklanan bazı hastalıklar genetik yakınlık içermektedir. Özellikle ailesinde tiroid papiller ve medüller kanser tanısı olan, graves ve hashimato hastalığı olan kişiler bu konuda normal popülasyona göre daha fazla risk altındadırlar.  Ailesinde bu hastalıklara sahip kişiler var ise diğer aile fertlerinin kontrol altında olması ve bu hastalıklar ile ilgili incelemelerin yapılması için doktora başvurmaları gerekmektedir. Bu hastaların doktora başvuru zamanı ile ilgili maalesef kabul edilmiş bir klavuz yoktur. Ancak genel öneri; hastaların yıllık tiroid fonksiyon testlerine (TSH, sT3, sT4) baktırmaları, baş boyun bölgesine radyasyon alan ve ailede tiroid kanser hikayesi olan hastalarından tüm boyun ultrasonografisi ile belli periyotlarda takip edilmesi gerekmektedir. 

UZUNDURUKAN: Son zamanlarda sağlık çalışanlarına yapılan şiddet gündeme çok geliyor. Maalesef canına kastedilen, öldürülen sağlık çalışanları oldu. Olmaması gereken bu üzücü durumları nasıl değerlendiriyorsunuz? 

ŞİDDET TEDAVİ SÜRECİNİ OLUMSUZ ETKİLİYOR

PROF. DR. YABANOĞLU: Sadece sağlık sektöründe değil hayatın hiçbir alanında şiddet kabul edilemez. Hastaneye veya sağlık merkezlerine kendisi ya da yakınları için başvuran hasta, hasta yakınları tabi ki mevcut durumda daha hassas, daha üzgün ve sinirli olabilmektedir. Bu insanın doğasının bir parçasıdır. Ancak bu durumda sağlık çalışanlarına karşı gösterilen şiddet işleri kolaylaştırmadığı gibi hem yasal hem de sağlık süreci ile ilgili sorunları beraberinde getirecektir. Biz hekimler ve sağlık çalışanları hastalara adanmış bir hayatın temsilcileriyiz. Dini, mezhebi, uyruğu ne olursa olsun hastaya hizmet etme yemini etmiş insanlarız. Bu doğrultuda karşılıklı anlayış ve özen daha olumlu bir süreci beraberinde getirecektir.

UZUNDURUKAN: Doktor olma hedefi olan gençlere ve mesleğe yeni başlamış doktorlara ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?

UZMANINDAN ALTIN TAVSİYELER

PROF. DR. YABANOĞLU: Doktorluk mesleğini sadece bir meslek olarak kabul etmek bu yolculuğa başlamadan yolu bitirmek gibidir. Çünkü sadece finansal ya da kariyer amaçlı başlayan bu yolculuğun sürdürülebilmesi çok mümkün değildir. İnsan ve dolayısı ile yaşama dokunmak sadece somutlaştırılmış kazanımlar ile yapılamaz. Bunun için fedakarlık, sabır ve emek gibi manevi değerlere de sahip olmak gerekmektedir. Her başarının bir hikayesi vardır. Doktorluk mesleğinde kendi hikayenizi yazmak için; vesile olduğunuz yaşamların nefeslerinden çıkan buğulu kalemlere ihtiyacınız vardır.