Asgari ücretin 4 bin 253 TL'ye yükseltilmesinin ardından diğer şehirlerde olduğu gibi işçiler, 2022 yılı zamları için patronlar ile zam pazarlığına başladı. Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi'nde de bu bağlamda yaşanan pazarlıklar kamuoyunda geniş yer buldu. Son aldığım bilgilere göre, bazı firmalar anlaşma zemini bulmuşlar.

YAŞANANLAR SÜRPRİZ DEĞİL, OLAĞAN BİR DURUM
Öncelikle şunu ifade etmek gerekir ki; son asgari ücret zammı, dağolgaz&eletrik kesintileri ve dolar kurundaki dalgalanma sonrası, işveren ile işçiler arasında böyle bir sıkıntı yaşanacağı herkes tarafından biliniyordu. Yani bu bir sürpriz değil. Bunu öngörmek için ekonomist olmayada gerek yok...

Burada endişe verici olan şey, pandemi sonrası dünya ekonomisinin yeniden şekillenme sürecinde bu hadislerin yaşanması. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan pandemi sürecinde ''daha çok üretmemiz ve daha çok ihracat yapmalıyız'' demişti. Ancak, OSB'lerde yaşanan enerjii ve iş gücü krizi dünya ekonomisi ile mücadelemizi olumsuz etkileyecektir.

Her ne kadar Gaziantep OSB 2021 yılında 10 milyarlık ihracat gerçekleştirse ve 2022 yılı ve sonrası için 12 milyar dolar ihracat hedefi belirlese de, doğalgaz zamları sonrası ihracat ve üretimdeki planlamaların nasıl yapılacağını merak etmeye başladık.

KONUYU İKİ YÖNLÜ ELE ALMAK GEREKİYOR
Gaziantep OSB ve diğer OSB'lerde ihracatın isimsiz kahramanı olan emekçi kardeşlerimizin hak arayışı öncesinde yaşanları kronolojik sırayla ele alarak, sorun ve çözüm çizgilerini kalınlaştırmak gerekiyor. Öncelikle OSB'lerdeki firmalar açısından konuyu değerlendirerek, işçilere neden istedikleri zammı ver(e)mediklerine cevap arayalım...

PANDEMİ SÜRECİ
AB ülkelerinde 2019 yılının üçüncü çeyreğinde başlayan ve ülkemiz ekonomisini de olumsuz etkileyen daralma, pandemi süreciyle birlikte adeta zirve yaptı. Firmalar vardiya düşürerek üretim yapmak zorunda kaldılar. Bu süreçte fazla mesai alan işçilerde mağdur oldu elbette. COVID-19 Ekonomik İstikrar Kalkanı tedbirler Paketini, yani kısa dönemli çalışma desteği OSB'deki firmalar için faydalı olsa da, uzun dönemde pandemi süreci ve sonrası ekonomide karşılaşılacak yeni sorunları engelleymedi. Firmalar, desteklerin yeni borçlanma odaklı olması, borçların vadesi geldiğinde yeterince üretim ve iç veya dış pazarlarda satış ve tahsilatın zaman alması nedeniyle geri ödemelerde sıkıntı yaşadı. Bu süreçte, özellikle Gaziantep'te bankalarn OSB'deki firmalarda kredilerini çekme hamleleri de ciddi sıkıntı oluşturdu.

DOLAR KURU VE HAMMADDE
Gaziantep OSB'deki firmalar pandemi sürecini atlatıp çarklarını tam kapasite döndürmeye başlamışken, dolar kurunda yaşanan dalgalanma ile hammadde temin edebilme sorunu yaşadı. Stokta hammadesi olan firmalarda maliyetler düşük, hammaddeyi yeni kur ile alanlarda ise maliyetler yükseldi. Burada haksız bir rekabetinde önü açıldı. Konteyner sıkıntısını ve fiyat artışını saymıyorum dahi.

DOĞALGAZ VE ELEKTRİK KESİNTİLERİ
Kur şokundan yavaş yavaş kendine gelmeye başlayan sanayiciler bu kez elektrik, doğalgaz zamları ve kısıtlamalarıyla yüzleştiler. 21 Ocak saat 08.00 itibarıyla başlayan doğalgaz kısıtlaması bir nebze çözülse de 10 günlük ciddi bir üretim kaybı yaşandı. İran’dan gelen doğalgazda yaşanan sıkıntılar nedeniyle organize sanayi bölgelerinde üretim durma noktasına geldi. Elektrikte yüzde 70 kesinti, doğalgazda yüzde 60 kotası uygulandı.

ÇOK ÜRETEN DAHA ÇOK ÖDÜYOR
Ocak 2021-Ocak 2022 tarihleri arasında doğal gaz birim fiyat artışı yüzde 400’ü de aşıyor. Kademeli fiyat uygulamasıyla birlikte sanayici doğal gaz tüketimi arttıkça, birim fiyat da arttığı için üretimdeki doğal gaz maliyeti artıyor. Bunun sonucunda da her sanayicinin farklı fiyattan doğal gaz kullanması gerçeği ortaya çıkıyor. Uygulanan fiyatlandırma modeli doğal gaz faturalarının firmalar arasında önemli farklılıklar göstermesine neden oluyor. Bu uygulama OSB dışında olan firmaların OSB’deki firmalara göre neredeyse 5 kat daha ucuz fiyata doğal gaz kullanmasına imkân sağlıyor. Bu da doğal olarak, firmaları OSB dışı yapılanmalara özendiriyor. Bu durum firmalar arasında haksız rekabete neden olduğu gibi, OSB firmaları ile OSB yönetimlerini de karşı karşıya getiriyor.

GELELİM İŞÇİLERİN ZAM TALEBİNE
OSB'lerdeki enerji ve girdi maliyetlerinin yanlış hamlelerle yükselmesinin faturasını, ihracatın isimsiz kahramanları olan işçilere kesilmesi elbette vicdani bir durum değildir. TÜİK enflasyon rakamını yüzde 48,69 olarak açıklasa da, Bağımsız ve akademisyenlerden oluşan Enflasyon Araştırma Grubu ENAG'a göre yüzde 114,87 bir artış var.

Bu açıdan baktığımızda, enerji zamları sadece OSB'leri etkilemedi. Şu an o işçilerde evlerinde zamlı tarifeden elektrik ve doğalgaz faturası ödüyor. Pandemi sürecinde gelir kayıpları yaşadılar. Oturdukları evlerin kiraları zamlandı. Mutfak için ayırdıkları bütçeleri artırmak zorunda kaldılar. Emekleri karşısında yaşam kalitelerini sürdürmek amacıyla zam istemeleri de en doğal haklarıdır.

SONUÇ OLARAK;
İhracat, üretim ve istihdam alanında pandemi ve kriz süreçlerinde dahi sürekli trendini yükselten Gaziantep OSB'deki firmalara, sosyal mecralarda kapılarının önünde zam isteyen işçilerin beklediği görüntüler yakışmadı. Elbette yukarıda saydığımız haklı gerekçeleri vardır. Ama yaşanan sorunlar işçilerden kısıtlama yapılarak çözülemez.

Akılcı olan Gaziantep OSB yönetiminin enerji zamları ve kesintiler konusunda kalıcı çözümler üretilmesi için bakanlık düzeyinde girişimlerde bulunmasıdır. Zira diğer OSB'ler seslerini yükseltmeye başladı ve bu alanda bir düzenleme olmazsa ihracat ve üretim planları yapamayacaklarını ifade ettiler. Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi Mütevelli Heyeti ilk toplantıda bu konuyu masaya yatırmalı ve kısa, orta ve uzun vadede çözümler aramalıdır.

SON SÖZ
Sorunlar, onları yaratanların mantığı ile çözümlenemez. Albert Einstein