İnternet mecrasının iletişim aracı olarak kullanılmaya başlamasıyla birlikte neredeyse her yıl gündeme gelen basın, sosyal medya ve internet haberciliğine ilişkin düzenlemede nihayet sona gelindi. AK Parti ve MHP tarafından hazırlanan "Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" TBMM Başkanlığına sunuldu.

Ankara'da görev yaptığım dönemden beri süreci yakından takip eden birisi olarak, Gaziantep'te geldiğimde arkadaşlarımızla Gaziantep İnternet Medya Derneği'ni (GİMDER) kurmuştuk. Kentte bazı ziyaretler yapmış ve yasa teklifinin yakın bir zamanda TBMM'ye geleceğini ifade etmiştik. 

O yasa teklifi şimdi TBMM'de ve herkes taslak metindeki detayları ve uygulanabilirliğini tartışmaya başladı. Teklifte özetle, yasal zemine kavuşturulmaları amacıyla internet haber siteleri ile basın kartına ilişkin hususlar Basın Kanunu'nun kapsamına alınarak radyo, televizyon, kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personelinin basın kartı düzenlenmesi bakımından süreli yayın çalışanları gibi değerlendirileceği öngörülüyor.

Muhalefet bunun ifade özgürlüğünü kısıtladığını savunsa da, internet haberciliği yapan büyük bir kitle  bu yasa ile dijital haberciliğin bir nitelik kazanacağını ileri sürüyor.

Yasa teklifi TBMM'de kabul edilmeden önce ve sonra elbette bazı değişiklikler ve düzenlemeler olabilir. Bu düzenleme iktidar ve muhalefet arasında uzun süre tartışılacak olsa da, internet habercilerinin bir yasaya kavuşması yönünde baştan beri destekçiyim.

Zira merkezi Ankara'da bulunan ve kurucu üyesi olduğum sayın Süleyman Basa'nın başkanı olduğu TİMBİR taslak oluşmadan önce birçok kez görüş bildirmişti. Eksikler olabilir ama önce bir yasa kabul edilsin görelim. Daha sonra uygulama alanındaki sorunları gündeme getirir ve çözüm aşamasının takipçisi oluruz.

KANUN TEKLİFİNDE NELER VAR?
Daha önce bazı detaylarına hakim olduğum kanun teklifinin son halini detaylı olarak inceledim. İkilemde kaldığım konuları Ankara'da konunun duayenlerine sordum. Tabii bu kanun teklifinde sosyal medya düzenlemesi de var. İnternet habercilerinin sosyal medya kullanımını da düşünürsek, kanun teklifini bir bütün olarak ele alıp değerlendirmemiz gerekiyor.

Teklifle internet haber siteleri de süreli yayın tanımı kapsamına alınıyor. Süreli yayınların çıkartılması için beyanname Cumhuriyet Başsavcılığı yerine Basın İl Kurumu'na verilecek. Yani künyesi gerçekçi olmayan, sahibi belli olmayan haber sitesi kalmayacak. Tabii burada haber siteleri kuran ve teknik destek veren şirketlerinde alındı belgesi isteyebileceğini öngörüyorum.

Basın İlan Kurumu internet haber sitesinin mevzuata uygun olup olmadığını onaylamada yetkili olacak. İnternet haber sitesinin hükme uymaması halinde Basın İlan Kurumu 2 hafta içinde eksikliğin giderilmesini internet haber sitesinden isteyecek.

İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler 2 yıl saklanacak. Haber metinlerindeki düzeltme tarihleri de belirtilecek. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinin ana sayfasında 1 hafta süreyle yayımlanacak.

Teklifle basın kartı başvurusu,  İletişim Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek.

Kanun teklifinin yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet gösteren internet haber siteleri, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde bu yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda olacak.

Teklifte, internet haber sitelerinde yayınlanacak resmi ilan ve reklamların kapsam ve esasları da belirleniyor. Böylece internet haber sitelerinde resmi ilan ve reklamların Basın İlan Kurumu aracılığıyla yayınlanabilmesine imkan sağlanıyor. BİK Genel Müdürlüğü, her ayın sonunda resmi ilan ve reklam verilebilecek olan mevkuteler ile internet haber sitelerinin isimlerini ve vasıflarını ihtiva eden birer listeyi, Kurumun internet siteleri üzerinden duyuracak.

Burada en çok sorulan soru sadece internet gazeteciliği yapan kuruluşlar nasıl resmi ilan alacak?
İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayınlayacakların taşıması gereken vasıflar ve yerine getirmesi gereken sorumluluklar ile yayına ilişkin usul ve esaslar teklifin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Kurum Genel Kurulu tarafından 6 ay içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Resmi ilanlar, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenecek internet haber sitelerinde de yayınlanacak.

İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki taşınır, taşınmaz satışlarının gazete yoluyla ilan edilip edilemeyeceğinin takdir yetkisi icra memurluklarının tasarrufuna bırakılıyor. Bu durum ilanların internet haber sitelerinde de yayınlatılmasının önü açılıyor.

Şu an muhalefetin basın ve ifade özgürlüğünü kısıtlıyor dediği bölümü de şöyle özetleyebiliriz. Basın Kanunu'nun "Cezai ve Hukuki Sorumluluklar" ile ilgili düzenlemeleri içeren bölümlerine "İnternet Haber Siteleri" de eklenecek. Gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Basın kanunundaki ilgili bölümü incelediğinizde cezai yaptırımlar hakkındaki soru işaretleriniz ortadan kalkacaktır. 

SONUÇ OLARAK;
Kanun teklifinin özet içeriği böyle. İnternet haber siteniz var ve ne yapmalısınız?
Kanun teklifi TBMM'de onaylanmadan haber sitenizde bir düzenleme yapmak akılcı değil. Kanun kabul edilip kamuoyu ile paylaşıldıktan sonra  internet haber sitenizi düzenleyebilirsiniz. Zira, Kanun çıktıktan sonra  internet haber sitelerine şartları yerine getirmeleri için 3 ay süre verilecek. 

Ancak bu süreci verimli değerlendirmek istiyorsanız, haber sitenizin künyesini ve sosyal medya hesaplarını düzenlemeye başlayabilirsiniz. Diğer yandan yeni bir yasanın uygulama sürecinde hata yapmamak için haber sitenizde bir  hukuk müşaviri olmalı. 

Çünkü, artık internet siteleri arasında ciddi bir rekabet başlayacak. Yazılı basında baskı saatine kadar mesai vardı. Dijital gazetecilikte 24 saat hizmet verecek bir çalışma programı oluşturmamız gerekecek. Sizlerde tahmin edersiniz ki; resmi ilan veya diğer ilanlar verilirken haber sitelerinden bazı kriterler istenecektir. Yasal düzenlemeye uyacaksınız ve okunur olacaksınız. 

Yazı uzun olduğu için burada noktalıyorum. İkinci makalemde sosyal medya düzenlemesi ve internet gazeteciliği yasa teklifinin uygulamadaki detayları konusunu  aktarmaya çalışacağım. Çünkü başta telif hakları, haberlerde kullanılan 'ismini açıklamayan yetkili' gibi ibarelere uygulanacak yaptırımlar olmak üzere daha birçok detay var. 
Tekrar görüşmek üzere...